هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
پولاك در کتاب سفرنامه پولاک آگاهى‌هاى بسیارى از جمعیت، تبار و صنوف ایران به خواننده عرضه مى‌كند. او با آنكه مسافران اروپایى را از این حیث كه مشاهدات خود را، از یك فرد و یا یك طبقه به كل ملت ایران نسبت مى‌دهند، انتقاد مى‌كند؛ ولى خود از این آفت مصون نمانده است، چنانكه گاه با بى‌مبالاتى جملاتى اینچنین بر قلم آورده است: «ایرانى روى هم رفته طماع است. دلش مى‌خواهد پول فراوان به چنگ آورد، بدون این كه پروا كند كه این از چه محلى به دست مى‌آید. به همان آسانى هم كه پول را به دست آورده باز آن را به باد مى‌دهد تا دستگاه پرتجملى درچیند. در بعضى موارد سخت خسیس مى‌شود، و در كار عشق و عاشقى اندازه نگه نمى‌دارد».روشن است كه خصلت‌هاى منفى در میان همه ملت‌ها دیده مى‌شود و منحصر به ایرانیان نیست، افراد رذل و فاسد و بزهكار بیش و كم در جوامع گوناگون حضور دارند و حتى در جوامع غربى به دلیل سست بودن بنیان‌هاى اعتقادى و معنوى این نابهنجارى‌ها فزونتر است. و تازه برخى از مواردى كه در نگاه پولاك منفى بشمار آمده، از منظر همگان آن گونه نیست؛ زیرا محكم بودن بنیاد خانواده و علاقه موجود میان ارحام كه از بركت آموزه‌هاى دینى و سنتى، نصیب جامعه شرقى و ایرانى شده است، چندان مبارک و ارجمند است كه موجب حسرت جوامع متمدن گردیده است، و البته برخى مواردى را كه او گزارش مى‌كند، درست است؛ اما وى با تعمیم جزء به كل، چه بسا از حقیقت دور مى‌گردد. چنانكه مى‌نویسد: «ایرانى با وجود این كه هر جمله‌اى را مؤكد ادا مى‌كند، به راستگویى چندان پایبند نیست و از هنگامى كه سعدى گفت «دروغ مصلحت‌آمیز به از راست فتنه‌انگیز» هر دروغ و دغلى را مصلحت‌آمیز قلمداد مى‌كند.»
در عین حال پولاك در كنار این نیش‌هاى زهرآمیز كه اقتضاى طبیعت خاورشناسان اروپایى است، بى‌آنكه بخواهد برخى از صفات و خصلت‌هاى مثبت مردم ایران برمى‌شمارد، چنانكه آورده است: «ایرانى در خوراك اعتدال و قناعت را رعایت مى‌كند و در هر مقامی‌باشد، باز مقدارى نان، پنیر و سبزى صحرایى او را راضى و خشنود مى‌كند… به آسایش و آرامش دلبسته است؛ اما در اوضاع و احوال خاصى سخت‌كوش و خستگى‌ناپذیر مى‌شود». او صفات و خصلت‌هاى مثبت و منفى دیگرى را به ایرانیان نسبت مى‌دهد كه اگر چه برخى از آن‌ها درست است؛ اما وى با تعمیم جزء به كل، جه بسا از حقیقت دور مى‌گردد.
با وجود بدبینى‌ها، كج اندیشى‌ها و كینه توزى‌هایى كه در گزارش‌هاى پولاك نسبت به ایران و ایرانیان دیده مى‌شود، آگاهى‌هاى بس ارجمند و سودمندى از جغرافیا و تاریخ و فرهنگ ایران در سفرنامه خود گرد آورده است كه هیچ پژوهش‌گرى از آن بى‌نیاز نیست.
از نظر جغرافیاى شهرى و تاریخ شهرسازى و معمارى اسلامى مبحث خانه‌ها، شهرها و باغ‌ها بسیار جالب توجه است. وى ساختمان خانه‌هاى قدیمى شهر را با بافت سنتى آن بى‌ارتباط نمى‌داند و از محله‌هاى مختلف و اماكن صنفى به طور مبسوط یاد مى‌كند.
راه‌هاى داخلى ایران نیز مورد توجه او بوده است. وى با تقسیم‌بندى چهارگانه راه مشهد در شرق، راه استرآباد در شمال، راه كوهستانى استان‌ها و ولایات غربى و سرانجام راه نواحى جنوبى را مورد تفحص قرار مى‌دهد و ویژگى‌هاى هر یك از آن‌ها و مشكلات مسافران را برمى‌شمارد.
پولاك به مانند بسیارى از جهانگردان و شرق شناسان غربى، آگاهى ژرفى از باورهاى دینى ندارد، بلكه شناخت او از اسلام با گفتار و كردارهایى كه در ایران شنیده و دیده، مساوى است. همین مشاهدات هم با پیش‌داورى‌ها و عینك خاص یك اروپایى، شكل دیگرى مى‌یابد. سخنان پولاك، گرچه آمیخته به غرض‌ورزى است؛ اما به طور كامل از حقیقت بى‌بهره نیست؛ به ویژه منظره زشت متكدیان شهرهاى زیارتى كه بسیار بدنما است.
برخى از حكمت‌هاى احكامى همچون صدقات، براى مستشرقانى چون پولاك بهتر قابل درك است تا عباداتى؛ مانند روزه، از این روى مى‌نویسد: روزه رشته كسب و كار و آمد و شد را به كلى قطع مى‌كند و باعث مى‌شود روال زندگى كاملاً دگرگون شود. آن‌ها شب‌ها بیدار مى‌مانند و مى‌خورند و روز را تا طلوع ستارگان مى‌خوابند. قبل از پدیدار شدن شفق در شهرها توپى شلیك مى‌شود و به نشانى آن كه از آن لحظه به بعد باید از خوردن و نوشیدن پرهیز كرد؛ از آن پس نماز صبح را مى‌گزارند و مى‌خوابند. بعد از ظهرها مساجد پر از مؤمنین مى‌شود؛ دیگران تا غروب آفتاب در میدان بزرگ كه به بازار و نمایشگاه اجناس فرنگى تبدیل شده است، درنگ مى‌كنند.
از مستشرقى؛ مانند پولاك كه در محیط اروپاى جدید رشد یافته انتظارى بیش از این نیست. یك ناظر غربى هیچ گاه نمى‌تواند، میان واقعیت و حقیقت فرق بگذارد. او نمى‌تواند، دریابد كه آنچه برخى از مسلمانان ناآگاه انجام مى‌دهند، لزوما مطابق آموزه‌هاى دینى نیست، رفتار ناشایست برخى از عوام را نباید به حساب حقیقت دین گذارد.
پولاك درباره مراسم و سنت‌هاى مذهبى، راست و دروغ را به هم مى‌آمیزد و همان گونه كه پیش از این یاد كردیم، او گاه به بزرگ‌نمایى واقعیات نامطبوع كه از جهل عوام مایه مى‌گیرد، مى‌پردازد و آن‌ها را به پاى اسلام و مسلمین مى‌گذارد. مثلاً درباره عید قربان ضمن اشاره به جهات سودمند آن مخصوصاً كمكى كه به گرسنگان و تهیدستان مى‌شود، از عدم عایت بهداشت در ذبح قربانى، افسانه‌ها مى‌سازد. در گزارش از تعزیه‌دارى و شبیه‌خوانى و سایر مراسم مربوط به محرم نیز همین شگرد را به كار مى‌برد.
او از شهرهاى بسیارى دیدن كرده و بر خلاف سایر ایران شناسان بیش از آثار تاریخى، به آداب و رسوم و روحیات مردم شهرها با دقت ویژه‌اى نگریسته و به تحلیل پدیده‌هاى گوناگون جامعه ایرانى پرداخته است. او حتى از شرح پدیده‌هاى عادى و طبیعى و مسائل بسیار ریزى كه در چشم اندازش قرار داشته فروگذار نكرده است.
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.