*كشف خزرستان*

لف گومى‏لى‏يوف تاريخ‏دان برجسته‏ى شوروى و عضو فرهنگستان علوم طبيعى شوروى و پايه‏گذار دانش جديد قوم‏شناسى است، كه فارسى هم مى‏داند. او در اين كتاب خواننده را با دانستنى‏هاى بسيارى درباره‏ى تاريخ، جغرافيا، طبيعت و ساكنان منطقه‏ى خزر آشنا مى‏كند؛ و از تأثيرپذيرىِ قانون‏مندِ روى‏دادهاى تاريخى از تغييراتِ طبيعى و نقشِ طبيعت در زندگى انسان‏ها سخن مى‏گويد. “كشف خزرستان در واقع يك سفرنامه‏ى علمى يا، چنان‏كه خود مى‏گويد، سرگذشت يك انديشه‏ى علمى است؛ هم شرح سفر يك هيئت باستان‏شناسى براى شناسايى آثار برجاى مانده از قوم خزر، و هم مرورى است بر چگونگى طرح يك رشته پرسش‏هاى كلى‏ترِ تاريخى و جغرافيايى و تلاش براى يافتن پاسخى بر آن‏ها”. شيوه‏ى نگارش كتاب بسيار جذاب است. در اين كتاب خواننده با يك گزارش رسمى از كارى كه انجام شده و فهرست خشكى از نتايجى كه از آن به دست آمده روبه‏رو نيست. نويسنده ضمن بهره‏گيرى از يك شيوه‏ى كاملاً علمى، فقط خطاب به متخصصان سخن نمى‏گويد؛ مخاطب او همه‏ى خوانندگانى هستند كه آگاهىِ ولو اندكى از علوم تاريخى دارند.