آدولف هیتلر (دو زندگی)

اگر آدولف هیتلر، بزرگ ترین جنایتکار جنگی قرن بیستم، پیش از ورود به ارتش، در دانشکده ی هنرهای زیبای وین پذیرفته می شد، چه سرنوشتی می داشت؟ در عالم هنر به کجا می رسید و رفتارش با خانواده، با هنرمندان و منتقدان و شاگردان چگونه می بود؟
همین پرسش به ظاهر ساده و البته محال، دست مایه ی رمان شگفت انگیز آدولف ه‍. دو زندگی است. امانوئل اشمیت از همین فرض آغاز می کند و نگاهی مو شکاف و منصفانه به تاریخ قرن بیستم آن هم در آستانه ی جنگ جهانی دوم می اندازد. نویسنده دو روایت موازی را چنان زیرکانه و با تمام جزئیات حیرت انگیزش، همزمان به پیش می برد که هیچ گاه به دام نتیجه گیری های معمول کلیشه یی برای یافتن مقصر فاجعه می افتد. از نظر او همان قدر که آدولف مقصر است، نظام اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، روشنفکران و مردم هم در پیدایی فاشیسم بی تقصیر نیستند. رفتار مزورانه ی متفقین هم کم از آتش افروزی های هیتلر و دار و دسته اش ندارد و اصولاً نویسنده در روند موازی دو روایتی که تا دوران معاصر امتداد می یابد، تا اخر، نظاره گری صرف و عاری از پیشداوری می ماند، که فقط می خواهد با اثرش پرتویی بر ناگفته ها و تاریکی ها بیندازد و بس. او هر دو آدولف-آدولف نقاش و آدولف جنگ سالار- را با بهره بردن خلاقه از رویدادهای تاریخی و تخیل بی بدیلش، از نو می سازد. جز این، اریک-امانوئل اشمیت در این رمان آیینه ای تمام قد پیش روی بشریت می گیرد، آیینه ای جادویی که هر دو روی ما را، آنچه هستیم و آنچه می توانستیم باشیم، به ما می نمایاند. و سرانجام، زندگی آدولف هیتلر بهانه ای است برای آغاز اودیسه ای شگفت انگیز، اودیسه ای که از ما آغاز و به ما ختم می شود.