ارمغان بدخشان

کتاب ارمغان بدخشان : این کتاب به بررسی شاعران بدخشان، از دیرباز تا پایان سده‌ی نوزدهم میلادی اختصاص یافته است. بر این اساس نگارنده: ابتدا شاعران بدخشانی را بر اساس محل زیست به شهرهای عمده‌ی بدخشان (مربوط به افغانستان امروزی) فصل‌بندی می‌کند؛ نظیر شاعران فیض‌آباد، بهارستان، جرم، درواز و شغنان. و سپس کلیاتی را درباره‌ی اوضاع جغرافیایی، تاریخی، اقتصادی، فرهنگی، قومیت، نژاد، زبان، و گویش‌های محلی هر محل ذکر می‌کند. او هم‌چنین درباره‌ی شاعران و چند و چون شعر آنان سخن می‌راند. گفتنی است قدیم‌ترین شاعری که در این اثر آمده، “ملک‌شاه جهان یمگی” (متوفی به سال 456 ه ق) از معاصران ناصرخسرو است و متاخرترین شاعر مورد بحث، “مسلم شغنانی” (متوفی به سال 1300 ه ش) است. منابعی که مولف در نگارش کتاب ارمغان بدخشان از آن سود جسته عبارت‌اند از: دوادین شعرا و دیگر آثار آن‌ها، بیاض‌ها و جنگ‌های شعری، کتب تاریخی، جغرافیا و تذکره‌های ادبی، طبقات صوفیان، کتب زبان‌شناسی، وقف‌نامه‌های زیارتگاه‌ها و اماکن مقدسه، پارچه‌های خوش‌نویسی، و اشخاص کهن سال و آگاه.

بَدَخشان سرزمینی شامل پاره‌ای از شمال خاوری افغانستان و جنوب خاوری تاجیکستان می‌باشد. بدخشان در سروده‌های شاعران فارسی‌زبان به کیفیت «لعل» خویش معروف بوده است.ساکنان این منطقه را «تاجیکان» تشکیل داده و به زبان فارسی سخن می گویند. در «بدخشان» تاجیکستان زبان‌های دیگری به نام زبان‌های «پامیری» از خانواده زبان‌های خراسانی هنوز وجود دارد که مردم آنجا بدانها تکلم می‌کنند