از متافیزیک شر تا نظام عشق

«رساله ی در باب ذات آزادی بشر و مسائل پیوسته بدان» (1809) اثر نامدار فیلسوف آلمانی، یوزف شلینگ، با تعابیری نظیر «قله ی ایدئالیسم آلمانی»، «تحقق نهایی هسته ی بنیادین متافیزیک غربی به طور عام» و عالی ترین تجلی «متافیزیک شر» از سوی مارتین هایدگر توصیف شده است. رساله ی مذکور با پذیرش وظیفه ی آشتی دادن میان مفاهیم به ظاهر متناقض آزادی و ضرورت (یکی از آنتی نومی های عقل نظری نزد کانت)، در پی تاسیس نظامی وحدانی و دربرگیرنده و مقوم آزادی بشری، به گونه ای وجودشناسی بنیادین راه می برد که به واسطه ی معرفی تمایز میان «هستی» و «بنیاد هستی» و لزوم دریافت این «بنیاد تاریک» در مقام آن شرطی از وجود که ضرورتا از مرزهای درک عقلانی فراتر می رود، انقلابی در معنای حقیقی کلمه در ساختار متافیزیک سنتی پیش رو می نهد.
نظریه ی درخشان شلینگ در باب تبیین «ذات شر» نه به مثابه ی نقص یا عدم، بلکه به عنوان «وجه ایجابی سوبژه ی انسانی» در حرکت به سوی فردیت، نه تنها متافیزیک اخلاق را به پیش و پس از خود تقسیم می کند، بلکه بستری بس فراخ برای نوآوری و حیات بخشی به ابعاد گوناگون فلسفه عرضه می نماید. پژوهش حاضر، کوششی است در شرح و بسط اندیشه ی شلینگ در زبان فارسی و توضیح و ارزیابی انتقادی خوانش تأثیرگذار هایدگر از این متن.