ایران در زمان شاه صفی و شاه عباس دوم

ایران در زمان شاه صفی و شاه عباس دوم (1071-1038ق) به بررسى و تبيين حديقه ششم و هفتم از روضه هشتم كتاب خلد برين می‌پردازد و درپى بيان وقايع تاريخى ایران در دوران شاه صفى و شاه عباس دوم صفوى است.

خلد برين اثرمحمد يوسف واله قزوينى اصفهانى در تاريخ عمومى است كه تاريخ اسلام و ایران را از عهد پيامبران و پادشاهان پيش از اسلام شروع و تا زمان صفويان ادامه داده و آنرا در هشت روضه و روضه هشتم را در هفت حديقه تدوين نموده است. پدر و برادران محمد يوسف در دستگاه ديوانى صاحب شغل و مقام بودند. او نيز پس از كسب مهارت درادب و ترسّل وارد دفترخانه همايون شد و به تدريج مدارج ترقى را پيموده به مناصب بالا دست يافت. سپس در زمان شاه عباس دوم، نگارش ارقام و مناشير را به عهده گرفت و در زمان حكومت شاه سليمان به سال 1078ق خلد برين را نگاشت.

زبان كتاب فارسی و نثر آن به واسطه واژه پردازى و كاربرد الفاظ و تشبيهات و استعارات تا حدودى سنگين است.وجود واژه‌ها و اصطلاحات مربوط به امور ديوانى و دربارى و… ازجمله: قلعه شمل و مينا در کرمان، قاروغه، قاليان، بارحه (از انواع سلاحها)، سفره چى باشى گرى، چرخباشى گرى (نام مكان)… و نيز گزارشهايى درباره توپ، توپخانه و توپ ريزى از جمله توپ معروف به كله گوش و… در بسيارى از موارد راهگشاى محققین و پژوهشگران خواهد بود.

درتصحيح اين اثر محمدرضا نصيرى ازسه نسخه استفاده كرده است، كه پاورقى‌ها به اختلاف نسخ اشاره می‌كنند.

فهرست مطالب در ابتدا و فهرست آيات، احاديث، امثال وحكم، اشعارتركى و فارسی، اشخاص، مشاغل و مناصب، ملل و نحل، كتابنامه منابع كتاب و نيز توضيحاتى در قالب تعليقات و همچنين معناى لغات و اصطلاحات درانتهاى كتاب آمده است.
منبع متن