*ترکمن‌های یموت: مطالعه سازمان اجتماعی یک جمعیت ترک زبان در آسیای مرکزی *

از گذشته‌های دور تاکنون انسان‌شناسی بیش از سایر موضوعات مربوط به روابط اجتماعی انسان، در زمینه‌ی درک روابط خویشاوندی مشارکت داشته است. این موضوع تعداد زیادی از انسان‌شناسان را در طول چندین نسل به خود جلب کرده است. به طور مثال برای آنکه نقش خویشاوندی در سازماندهی روابط اجتماعی انسان به طور کامل درک شود، باید تا حد امکان در زمینه‌ی مستندسازی گوناگونی‌های بسیار زیادی که در شکل سازمان خویشاوندی وجود دارند، تلاش کرده. بخش مهمی از این کار در صورت امکان، باید شامل ثبت ساختارهای خویشاوندی در نواحی مختلف جغرافیایی دنیا باشد. یک دسته از جوامعی که این‌گونه مستندسازی‌ها به اندازه‌ی کافی درمورد آن‌ها انجام نگرفته است، ترک‌های آسیای مرکزی هستند. از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به یموت‌های ترکمن شمال ایران که یک جامعه‌ی عشایری رمه‌دار هستند اشاره کرد. نگارنده در کتاب (تک‌نگاری) حاضر به مطالعه‌ی سازمان اجتماعی ترکمن‌های یموت به عنوان یک جمعیت ترک‌زبان در آسیای مرکزی در سال ۱۹۷۵ م. پرداخته است. اهمیت این کتاب از جنبه‌ی فرهنگی به تلاش نویسنده برای ترسیم فرهنگ یموت‌ها در وضعیت سنتی و محافظه‌کارانه‌ی آن در میان آخرین بازمانده‌های فرهنگ سنتی در دورافتاده‌ترین مناطق ترکمن‌صحرا بازمی‌گردد. مهم‌ترین جنبه‌های سازمان اجتماعی یموت‌ها که در کتاب بررسی شده‌اند، عبارت‌اند از نظام‌ دودمانی، چرخه‌ی رشد گروه‌های خانواری، هنجارها و شیوه‌های روابط خویشاوندی بین اشخاص، مقولات خویشاوندی، انتخاب همسر و مبادلات اقتصادی همراه ازدواج است.

خ23