دیوان غربی شرقی

جانمایه این اثر بیش از هر چیز از کلام حافظ برگرفته شده است اما گوته در همان روزهای آغاز سرایش دیوانش به عشقی افلاطونی دچار شد و عاشقانه‌های معنوی‌اش را شور و جذبه‌ای دیگر آمیخت. دیوان غربی شرقی در سال 1819 منتشر شد و یکی از مهم‌ترین آثار خلاقه برخاسته از گفتگوی فرهنگ‌ها و پیوند تمدن‌های شرق و غرب به شمار می‌رود. دیوان گوته مفصل‌ترین دفتر شعر عمرش و ثمره تلاش این شاعر آلمانی در راه پایه‌گذاری ادبیات نوجهانی در طلیعه جهانی شدن رابطه ملت‌ها و برابر نهادی در مقابل پدیده جهانگیر استعمار بود.
دفترهای دوازده‌گانه این دیوان هرکدام در کنار عنوان آلمانی یک عنوان فارسی یا عربی هم دارد و شاید هم در تنوع، الگویشان نظام سال‌ها با ماه‌ها و فصل‌هایش باشد؛ چرا که مثل فصل‌ها، هرباره یک خویشاوندی و همجواری سه‌گانه در آنها به چشم می‌خورد. مغنی‌نامه، حافظ‌نامه و عشق‌نامه یعنی سه دفتر اول کتاب بیش از همه از شیوه حافظ تاثیر گرفته است. در پی آنها سه دفتر نظاره‌گری و باریک‌اندیشی، یعنی تفکرنامه، رنج‌نامه و حکمت‌نامه آمده و سپس دفترهای تیمورنامه، زلیخانامه و ساقی‌نامه و سرانجام مجموعه سه‌گانه آخر یعنی مثل‌نامه، فارسی‌نامه و خلدنامه با موضوع مشترک دین و ملکوت آمده است.