*شوهر آهو خانم*

«شوهر آهو خانم» آئینه تمام نمای اجتماع ما و به حقیقت دایرة المعارف عظیمی است از زندگی دورانی که به شتاب سپری می شود. هنر اصلی نویسنده در نحوه نگارش داستان و حتی در تعبيرات بکر و بی شمار و توصیف های گویای او نیست؛ هنر بزرگ وی این است که با آفریدن دهها انسان حقیقی و به جنبش درآوردن صدها حادثه واقعی، از یک دوران خاص اجتماعی پرده بر گرفته و سیر واقعی آن را با همه زیر و بیم ها و سایه روشن هایش پدیدار کرده است. ماجراهای این کتاب سرگذشت یک یا چند تن و حوادث آن وقایع روزانه یک یا چند شهر نیست، بلکه تمامی روزگار و ماجرای زمانه همچون شط پهناوری در آن جاری است و اهمیت این رمان در همین است، در اینکه همچون آئينه چهار بعد عظیمی خصوصیات برجسته روزگار ما را منعکس ساخته است.
آقای نجف دریابندری در مجله سخن دوره دوازدهم شماره ۸ آذرماه ۱۳۲۰ چنین می نویسد؛
نویسنده در این داستان از زندگی مردم عادی اجتماع ما، تراژدی عمیق پدید آورده و صحنه هایی پرداخته است که انسان را به یاد صحنه های آثار «بالزاک» و «تولستوی می اندازد و این نخستین بار است که یک کتاب فارسی به من جرئت چنین قیاسی را می دهد .

علی محمد افغانی در «شوهر آهو خانم» نشان می دهد که نویسنده ای است تیز بین که حرکات زن و مرد و کودک و حتی سگ و گربه را به خوبی می بیند. از اختلافات اسیابان و نانوا تا دعوای دو هوو و کتک کاری زن و شوهر، همه را می تواند چنان توصیف کند که خواننده صحنه را پیش چشم خود مجسم ببیند. از اسرار زنان و عوالم کودکان خبر دارد. در هر گوشه از زندگی می تواند زیبایی را ببیند و آن را به قدرت تمام ستایش کند. آدمهای او آدم هایی واقعی هستند که در هر کجای داستان پیدا شوند و گوشه ای از شخصیت آنها بازگو شود، این گوشه با گوشه های دیگر که در جاهای دیگر دیده ایم چنان جفت می شوند که از مجموع آنها آدم کامل و صحیح پدید می آید. به علاوه او آدم ها را به دو دسته خوب و بد چنانکه شیوه نویسندگان رمانتیک است – تقسیم نمی کند. حتی کسی که مرتکب کاری شبیه به جنایت می شود همچنان انسان باقی می ماند و نویسنده محبت خود را از او دریغ نمی دارد.