باید الحروف را «تفسیری عقلی از دین و جامعه» بر شمرد تفسیری که در مقابل تفسیر جاری و مبتنی بر قدرت قرار میگرفت. فارابی با الحروف نشان داد که نظام دانایی یک بنیاد است و ارزش آن به خود عقل باز میگردد. در مقابل، مخالفان جریان عقلی به پشتوانه نظام قدرت یا بی اعتنایی جامعه اسلامی به بنیان تفکر و عقل، سعی داشتند تا به حذف فلسفه و عقل و در نهایت کنارگذاشتن تفکر عقلی در جامعه دست بزنند. در ابتدای سده چهارم یعنی بیست سال قبل از تدوین کتاب الحروف، جریان کلامی اشعری ظهور کرده و مخالفت با فلسفه را شتاب بخشید. مساله اصلی نزد فارابی ابتدا ارزش بنیادین تفکر و فلسفه بود و سپس در پرتو آن کوشید تا اعتبار و وثاقت عقل و نقش تفکر فلسفی در فهم دین را تبیین سازد. شریعت مساوی با کلام و حدیث تلقی میشد و فلسفه امری بیگانه محسوب میگردید.
فارابی در واقعیت تحولات جامعه حضور داشت و چیرگی جریانهای ظاهرگرایانه و ضد عقلی را میدید و از خطر آنها برای آینده دنیای اسلام آگاهی داشت. خطر حذف عقل و عقلانیت در دنیای اسلام نزدیک بود. فارابی «مرگ عقل» را از نزدیک میدید و از حذف عقل در دنیای اسلام بشدت نگران بود. او کوشش کرد تا دوباره به عقل زندگی ببخشد. اهمیت الحروف را باید در نسبت با «زنده کردن دوباره عقل» دید. فارابی بر خلاف بسیاری از پژوهشهای صورت گرفته، یک فیلسوف واقعگرا بوده و بسیاری از تحولات در جامعه آن روز را مورد توجه قرار داده و آنها را در اندیشه فلسفی خود در الحروف نشان داده است، لذا این دگرگونیها و چالشهای فکری در تأملات فارابی در الحروف پژواکی در خور پیدا کرد.
فارابی در پاسخ به جریان ضد عقل، دو مسئله بنیادین را مورد توجه قرار میدهد: “نخست دفاع از مقام و جایگاه و اهمیت عقل در حیات بشری و نیز در دنیای اسلام و سپس دفاع از پیوند میان فلسفه و دین با ابتناء بر تقدم مطلق عقل و فلسفه”. فارابی در الحروف در باب دوم در دو فصل از پیوند حکمت و شریعت نشان میدهد که چارهای جز دفاع از نظریه سازگاری و حتی بنیانی دانستن شالوده عقل، نیست. فارابی به صراحت بیان میکند که دین غیرعقلانی، توهم است. فارابی بنیانهای اساسی شریعت را بر عقل و برهان استوار میسازد.
عنوان ________فارابی و الحروف |
موضوع ____ فلسفه |
نویسنده ____قاسم پورحسن |
مترجم ______ |
ناشر ________نقد فرهنگ |
قطع ___________وزیری |
جلد ____________سخت |
چاپ __________1399 |
صفحه_________810 |
قیمت روز______ 250000 ت |
قیمت فروش____150000 ت |
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.