ماثر سلطانیه

“مآثر سلطانیه” نوشته “عبدالرزاق بیک دنبلی” متخلص به “مفتون”، “درباره‌ی تاریخ دوره اول هجوم روسیه به ایران، از آغاز تا معاهده‌ی گلستان به همراه فشرده‌ای از رخدادهای سلطنت فتحعلی شاه قاجار، از پایان جنگ‌های مرحله اول تا آستانه‌ی هجوم مجدد قوای روسیه به خاک ایران است. مؤلف که در همین ایام در دارالسلطنه تبریز حضور داشته، شاهد بسیاری از حوادث قفقاز و آذربایجان بوده و روایت مستقیم و دست اولی از جنگ‌های ایران و روسیه فراهم آورده است. با توجه با این که عبدالرزاق در آستانه‌ی هجوم دوم روس‌ها به ایران، درگذشت و نتوانست حوادث دوره‌ی دوم جنگ‌ها را نیز روایت کند، در تصحیح حاضر، گزارش‌ جنگ‌های مرحله‌ی دوم، از نسخه خطی تاریخ ذوالقرنین، نوشته‌ی خاوری شیرازی به پایان کتاب افزوده شده است. کتاب ماثر سلطانیه در زمان حیات مولف و یک سال پیش از درگذشت دنبلی، در چاپخانه سنگی تبریز به چاپ رسید. در سال 1351 چاپ افستی از روی چاپ سنگی صورت گرفت. تصحیح حاضر بر اساس همان چاپ سنگی صورت گرفته و علاوه بر مقدمه‌ی مصحح درباره‌ی تاریخ جنگ‌های ایران و روسیه و پیشینه‌ی طایفه‌ی دنبلی و سرگذشت عبدالرزاق مفتون، از توضیحات مفصلی درباره‌ی مطالب به صورت زیرنویس برخوردار است. در پایان نیز متن تعدادی از قراردادهای منعقد شده میان والی گرجستان و دربار قاجار با فرانسوی‌ها، روس‌ها، انگلیسی‌ها و عثمانی‌ها آمده است.