نظام اخلاق عرفی

کتاب نظام اخلاق‌عرفی اولین دست‌نوشته‌ی کامل و برجای‌مانده از هگل است که آن را در فاصله‌ی میان سال‌های 1802 تا 1803 تحریر کرده است. درون‌مایه‌ی این کتاب دست‌مایه‌ی فلسفه‌ورزی هگل تا پایان عمر بود، به نحوی که آن را در دوره‌های درسی مختلف تدریس و در چاپ‌های متفاوت ارائه کرد، تا جایی که حتی آخرین اثرش، عناصر فلسفه‌ی حق، نیز به همین موضوع اختصاص دارد. هگل در این اثر از محوری‌ترین ایده‌ی نظام فلسفی خویش، یعنی تحقق ایده، پرده برداشت. او از پایین‌ترین مراتب آغاز می‌کند و نشان می‌دهد که ظهور ایده و دیالکتیک مفهوم و شهود در هر مرتبه چگونه موجب گذار از حیات طبیعی به حیات اجتماعی می‌شود و راه به سوی ایده‌ی اخلاق‌عرفی می‌برد که تجسم تام و کامل آن در دولت است.