تاریخ جهانگشای جوینی

تاریخ جهانگشای جوینی، تالیف «علاء‌الدین عطا ملک‌بن محمد»، از رجال و مورخان ایرانی در قرن 7 هجری قمری است. عطاملک در 623 هجری متولد شد. از جوانی، قبل از آن که به سن بیست سالگی برسد، وارد کارهای دیوانی شد و به خدمت امیر ارغون خان (حکمران خراسان) پیوست و دوبار همراه وی به مغولستان سفر کرد. عطاملک در سال 654 هجری که هولاگر خان به خراسان آمد، به خدمت او درآمد و در جنگ‌های او با اسماعیلیان الموت و خلیفه عباسی در بغداد شرکت کرد. در سال 657 هجری به حکومت عراق عرب و خوزستان منصوب شد و بیش از 20 سال در آن سمت باقی ماند اما عاقبت در عهد اباقاخان خود و بردارش شمس‌الدین به سعایت مجدالملک یزدی دستگیر و زندانی شدند. چون تگودار به سلطنت رسید، عطاملک از زندان رهایی یافت (681ه.ق)، ولی اندکی بعد در اران درگذشت و در تبریز به خاک سپرده شد. «تسلیه‌الاخوان» (رساله‌ای به فارسی در شرح آن چه در ایام اباقاخان بر او گذشته بود) و «تاریخ جهانگشای» از آثار اوست. تاریخ جهانگشای، نثری منشیانه دارد و از مراجع معتبر تاریخ مغول است و مطالبی در آن آمده که در منابع دیگر به دست نمی‌آید. مورخانی چون وصاف الحضره، خواجه رشیدالدین فضل‌الله، ابن‌العبری، ابن الطقطقی، شهاب‌الدین احمدبن یحیی کاتب دمشقی، حمدالله مستوفی و خواندمیر و میرخواند