تاریخ نگاری محلی ایران در دوره اسلامی (تا سده هفتم هجری)

کتاب تاریخ نگاری محلی ایران در دوره اسلامی از چند جهت واجد اهمیت است، نخست این‌که پژوهشی بدین‌گونه برای نخستین‌بار صورت می‌گیرد و تاکنون پژوهشی با گستردگی لازم درباره تاریخ‌های محلی ایران در طی سده هفتم تا دوازدهم انجام نشده است. در زمینه کلی بحث، می‌توان با آثاری روبه‌رو شد، ولی در همه حال، تک‌نگاری‌ها، وجه غالب آن‌هاست. دیگر این‌که تقسیم‌بندی تاریخ‌های محلی دوره تحقیق، واجد امتیاز بازشناسی طبقات تاریخ محلی دوره میانه ایران است. افزون بر این، نقد و بررسی کتاب‌های مزارنویسی(مزارات) از جمله امتیازهایی است که می‌تواند مقدمه‌ای برای تدوین یک اثر مستقل درباره تاریخ‌ مزارنویسی در ایران، در دوره‌های مختلف باشد.در کتاب تاریخ نگاری محلی ایران در دوره اسلامی ، سعی شده تا افزون بر معرفی تاریخ‌های محلی ایران که از سال 656-1135 ق/ 1258-1722 ق تدوین شده‌اند، به انواع تاریخ‌های محلی در این دوره نیز پرداخته شود. مجموع آثاری که در طی این دوره زمانی تاکنون شناسایی شده‌اند 47 عنوان هستند که بیشتر آن‌ها تصحیح و چاپ شده و تنها دو اثر تاکنون بازیابی نشده‌اند.

از سوی دیگر، سعی شده است تا با تجزیه و تحلیل محتوای تاریخ‌های محلی، این مساله روشن شود که آثار بررسی شده تا چه میزان از جهت ارائه اطلاعات تاریخی، معتبر بوده و مطالب آن‌ها از جهت پرداختن به موضوعات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی تا چه اندازه موثر هستند. همچنین تلاش شده که با بررسی و فهم این منابع، ظرفیت موجود در آن‌ها شناسایی شود تا امکان تحقیقات دقیق‌تر در تاریخ ایران در دوره یاد شده بیشتر فراهم آید.

از سقوط بغداد به دست مغولان تا سقوط اصفهان به دست افغان‌ها، طی سال‌های 656 تا 1135 قمری، ایران شاهد حکومت ایلخانان، دوران فترت، تیموریان، ترکمانان و صفویان بوده و هم‌زمان سلسله‌های محلی بسیاری در نواحی مختلف ایران تشکیل شدند. تدوین تاریخ جامع و دقیق این دوره از تاریخ ایران، نیازمند آگاهی کامل از محتوای همه منابع تاریخی از جمله تاریخ‌های ‌محلی نوشته‌شده در این زمان است. در این پژوهش کوشش شده تا افزون بر معرفی تاریخ‌های محلی ایران که در این بازه زمانی تدوین شده‌اند، به انواع تاریخ‌های محلی در این دوره نیز پرداخته شود.

کتاب «تاریخ‌نگاری محلی ایران در دوره اسلامی؛ از سقوط عباسیان تا پایان صفویان» پس از مقدمه در هفت فصل تدوین شده است. کلیات، تاریخ‌نگاری محلی ایران، تاریخ‌نامه‌های محلی، فرهنگ‌نامه‌های محلی، مزارنویسی در ایران، ترجمه‌های تاریخ‌های محلی و تاریخ‌های محلی سلسله‌ای، وقف‌نامه‌ها و جغرافیای تاریخی هفت فصل کتاب را تشکیل می‌دهد. جمع‌بندی، ضمیمه‌ها،‌منابع و مآخذ و نمایه‌ها پایان‌بخش کتاب هستند.
منبع متن