گزارشها و نامه‌های دیوانی و نظامی امیر نظام گروسی

گزارشها و نامه‌های دیوانی و نظامی امیر نظام گروسی به کوشش: ایرج افشار درباره وقایع کردستان در سال 1297 این کتاب شامل صدو چهل وشش نامه و سندی است که حسنعلی خان گروسی (1317 – 1237 ش) وزیر ناصرالدین شاه قاجار در دفع فتنه هاو تجاوزات شیخ عبیدالله کُرد و حمزه آقای منگور (1298 – 1297 هـ)‌ در منطقه ساوجبلاغ، میاندوآب و ارومیه به دربار ارسال کرده است. بخشی از نامه ها به شاه، ولیعهد و رجال معتبر دولت و بخشی خطاب به رجال دیوانی که در مجموع از اهمیت تاریخی فراوانی برخوردارند. بیشتر نامه ها به خط خود امیر نظام نوشته شده و برخی دیگر به خط منشی اوست. چندین نامه متفرقه نیز در پایان کتاب آورده شده است. امیرنظام علاوه بر خدمات نظامی، مردی ادیب و صاحب ذوق و شعرشناس بود و در نگارش، سبکی شیرین و ساده داشت. وی به تجدد و ترقی ایران معتقد بود و نسبت به اعزام محصلین به فرنگ کوشش بلیغ کرد. این کتاب به کوشش ایرج افشار تصحیح و به زیور طبع آراسته شده است. سالشمار زندگی حسنعلی خان امیرنظام گروسی نیز توسط مصحح در ابتدای کتاب آورده شده است
حسنعلی‌خان از منطقه بیجار گروس و از طایفه کبودوند گروسی بود، پدرش محمدصادق خان گروسی جزو رجال دربار فتحعلی‌شاه قاجار بود.
حسنعلی‌خان در مناصب مختلفی از جمله: ریاست افواج گارد سلطنتی، ریاست قشون آذربایجان، رئیس فوج گروس، پیشکار آذربایجان و حاکم تبریز، کردستان، کرمانشاهان، گروس، همدان و… بود. او در اواخر عمر والی کرمان و بلوچستان بود.
او سرپرست دانشجویان اعزامی به اروپا و عضو دارالشوری کبری و شورای وزیران بودخانه امیر نظام گروسی که هم‌اکنون موزه قاجار نام دارد در زمان پیشکاری امیر نظام در تبریز ساخته شده‌است.
بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار