آیین زرتشت کهن روزگار و قدرت ماندگارش

در دو فصل نخست که به نیاز، درآمدی بر این کوشش اند، به عمر واقعی این کیش پرداخته می شود اکنون دیگر انتساب مجعول تاریخ زرتشت به سده ی ششم ق. م، پس از آنکه بیش از یک قرن زرتشتی شناسی را به آشوب کشاند، به هیچ روی مقبول دانشوران نیست. گویی به تدریج وحدت نظری شکل می گیرد که تاریخ روزگار زرتشت را نیم هزاره جلوتر و در ۱۲۰۰ ق. م قرار می دهد. تاریخ سده ی ششم زرتشت را با کوروش بزرگ هم روزگار می کند و پایه گذاری دین زرتشت را با شکل گیری پادشاهی هخامنشیان تقریبا هم زمان می سازد، تاریخ کهن تر حدود شش سده میان این دو حادثه ی تاریخی فاصله می گذارد؛ و آن پیامبر را به روزگارانی پس عتیق تر نسبت می دهد. از این رو کوشش بر آن بوده است تا آموزه های زرتشت در جایگاه جامعه ی کهن وی بررسی شود. سپس رشد کیش او تا مرزهای توان و گمانه زنی خردورزانه در سده های پس از آن پی گرفته شده است؛ در سده هایی که مدرکی مکتوب از این کیش به دست نمی دهد، و در سده هایی که از جنبه ی تاریخی هخامنشی یا ساسانی اند. فصل های پایانی خلاصه یی از پژوهش های زرتشتی شناختی در ایران اسلامی را تا میانه ی قرن بیستم به دست می دهد؛ و تداوم حیات این کیش را در عصر جدید زرتشتی راست گیشی ( Orthodoxy) و زرتشتی راست کرداری ( Orthopraxy) دنبال می کند (مقصود از این دو اصطلاح آموزه های بنیادی ورعایت آنهاست که به شخص زرتشت نسبت داده می شود).