*دیوان مخلص کاشانی*

به این نظم و نسق آسان نکردم جمع، دیوان را ز معنی صیدها بر قله قاف قلم کردم
لباس جلوه پوشیدم پری‌زادان معنی را ز صحبت، بزم را رشک گلستان ارم کردم

مخلص درباره توجه به مضامین دیگر شاعران می‌گوید که از زمانی که به رموز سخن آشنا شدم و به معانی غریب دست یافتم، دیگر گرد سخن دیگران نگشتم:

تا گشته‌ام به معنی بیگانه آشنا هرگز لبم به معنی کس، آشنا نشد

وی در مورد کسانی که از مضمون دیگران بهره می‌جویند، چنین گفته است:

هرکه داخل می‌کند در بیت خود، مضمون غیر در سرای خویش، محرم می‌کند بیگانه را

شاعر از انتقاد و خرده‌گیری بیجای مدعیان، سخت آزرده‌خاطر است و کار آنان را چون نیش کژدم می‌داند:

گر ز حرف مدعی چون مار می‌پیچم، بجاست دخل کج‎ در شعر، کار نیش کژدم می‌کند

وی از سخن برای دریافت صله و جایزه بهره می‌برد و مدح و ستایش را موجب بیچارگی ستایشگر می‌داند:

مگو به مدح کسان بیت، بهر جایزه، مخلص که هرکه خانه خود را فروخت، دربه‌در افتد
و نیز مخلص به علت ناآشنایی مردم به هنر شاعری و عدم شناخت آنان می‌گوید:

مخلص، تلاش معنی روشن، چه لازم است؟ در کشوری که کس نشناسد گهر ز سنگ

منبع متن