*انوار سهیلی*

کتابی اخلاقی و ادبی در قرن دهم هجری به زبان فارسی. نویسنده آن کمال الدین حسین بیهقی، معروف به واعظ کاشفی، نویسنده و عالم سبزواری. وی به خواهش امیر نظام الدین شیخ احمد سهیلی جغتائی می خواست که تحریر و ترجمه ای به نثر ساده از کلیله و دمنه کند و آنرا از اشعار و مثال های عربی پاک نماید، ولی در کارش موفق نشد و گرفتار اطناب و عبارت پردازی گشت و از اول «کلیله و دمنه بهرام شاهی» تا «باب الاسد» و «الثور» را حذف و در عوض مقدمه ای از خود بر آن نوشته و حکایت های زیادی از کتابهای گلستان و مثنوی و کتب دیگر را به آن اضافه کرد و به نام “امیر احمد شیخ سهیلی جغتائی” از امرای معروف سلطان حسین بایقرا، تألیف و به همین مناسبت به «انوار سهیلی» مشهور شد. مندرجات کتاب، اخلاقی، تربیتی و حکمی است و در قالب داستان های آموزنده و دلپذیر بیان شده است. شهرت این کتاب در بین فارسی زبانان از آن زمان تاکنون بیشتر در هند بود و سالیان درازی برای کسانی که می خواستند زبان فارسی یاد بگیرند، بعنوان کتاب درسی رسمی و به گزارش “ادوارد براون” برای امتحان زبان فارسی رؤسای اداره جات هند، کتاب مهمی بود اما در ایران، این اثر نتوانست با «کلیله و دمنه بهرامشاهی» رقابت کند از همین رو، شهرت زیادی پیدا نکرد. کتاب، به ترکی ترجمه شده و ظاهرا فرنگیان بیشتر از همین ترجمه با این کتاب آشنا شدند. “ادوارد دایستویک” آن را به انگلیسی ترجمه و بعدها به زبان «اردو و پشتو» نیز ترجمه شد. سال 1821م برای اولین بار و مرتبه دیگر سال 1827 منتخبی از آن در لندن چاپ شد. سال 1851 م تمام کتاب در هارتفرد و سال 1341 هـ ق، در برلین به چاپ رسید. در بمبئی، کلکته، لکهنو و ایران (تهران) هم بطور مکرر به چاپ رسیده است و نسخه های خطی متعددی در کتابخانه های ایران، کراچی، انگلیس محفوظ است.