چهارگزارش از تذکره الاولیا عطار

جنگی که میان این دو کشش متضاد جریان دارد، در متن رساله نیز بازتاب یافته است. آوایی دور از دل صحرا، ما را به ترک دنیا می خواند، در نمایش حقارت زندگی هرروزه استادی ها به خرج می دهد، و گاه با پیشروترین نقادی های امروز از خردباوری و مدرنیته همراه می شود، ولی صدایی دیگر – صدایی نزدیک – مدام یادآور می شود که این گونه ی عارفانه ی خواست حقیقت به واقع خواست قدرت است، و انعکاس زندگی زمینی و موقعیت های حقیری که هر چند کتاب ادعای رد آنها را داشته، باز به شکلی دیگر همه را طلب کرده است. یکی از آن موقعیت ها نسبت مرید و مرادی است. اگر تذکرۃ الاولیاء تا این حد از منطق مکالمه دور افتاده علتی جز تعلق به نظام و پایگان خانقاهی و منطق و سخن آن ندارد. از این پیکار که متن رساله برآیند و در نتیجه بازگوی آن است گزارشگر هیچ تاسفی ندارد. رفته رفته بر او آشکار شده که می توان در دل همه ی متن ها ، و درمعناهای موقتی که می سازند، نشانه هایی از نبردی درونی را بازیافت.