عرب و مدرنیته

از نگاه ما در تاریخ اندیشه ای که اندیشه ها و دستگاه های فکری تماما متفاوت با یکدیگر را عرضه نمی کند و به گلچین کردن جریان ها و جناح بندی فرهنگی تمایل دارد، چیزی از تاریخ اندیشه نمی توان یافت و حتی نمی توان آن را به مثابه کوششی علمی توصیف کرد
از سده نوزدهم، نخستین کسانی که از تجدد، پیشرفت و معاصر بودن هواداری می کردند صاحبان پیام فرهنگی – اجتماعی در جامعه های عربی بودند. برخی از آنها مسئولیت شجاعت اظهار نظر آشکار در فضاهایی را پذیرفتند که همواره آماده پذیرش چنین نظریاتی نبود.
برخی دیگر نیز در تعبیر از گفتمان خویش گزافه گویی کردند، گفتمانی که مخالفت با اوضاع فرهنگی، سیاسی و اجتماعی را رواج می داد و به همین سبب، آنان بهایی سنگین پرداختند. همه آن ها انسان هایی تجددخواه بودند و به اندازه ای که سودای اصلاح فرهنگ، جامعه و امت را در سر داشتند، به گرایش فردی منافع شخصی نمی اندیشیدند. آنان تلاش کردند مردم را با برخی راههای خیزش عليه اوضاع موجود آشنا کنند تا بتوانند مقدمات پیشرفت و مشارکت جانانه در روند جهان معاصر را با سرمشق گرفتن از فرهنگ ها، جامعه ها و امت های دیگر در پیش گیرند. ما نیز امروز، بیش از هر زمانی، به بازگرداندن چنین لحظه فکری تجددخواهی در حیات فرهنگی خویش نیاز داریم تا فضای فکری آلوده ما، که در معرض خفگی شدید قرار دارد، تهویه شود.
در این کتاب به گفتمان مدرنیته از زمان پیدایش تا پایان نیمه نخست سده بیستم پرداخته و جلد دوم آن را به بررسی روش های نظری این گفتمان در نیمه دوم این سده اختصاص داده ایم. انتخاب چنین دوره ای از تاریخ بیهوده یا اتفاقی نبوده است. در واقع، فراورده فکری آنانی که تا نیمه نخست سده بیستم درباره مسائلی همچون پیشرفت، معاصر بودن و روشنگری آثاری نوشتند یا تالیف کردند به مفهومی دقیق و فراگیر از مدرنیته متکی نبوده زیرا تبلور این مفهوم (مدرنیته) تنها در نیمه دوم از سده بیستم آغاز شد از این روی، ناچار به جدایی دو نوع اندیشه مدرنیته و توجه به آن بودیم.
نشر علمی و فرهنگی